De KNAW is in 1808 door Napoleon opgericht als ‘Het Koninklijk Instituut van Wetenschappen, Letterkunde en Schoone Kunsten’. Maar halverwege de negentiende eeuw hief de liberale minister Thorbecke het instituut op en stichtte de Akademie van Wetenschappen. Voor kunstenaars was daarin geen plaats.

Zonde, vindt geneticus Hans Clevers. “In andere landen wordt het nog vaak gecombineerd. Vorig jaar werd ik lid van de American Academy of Arts & Sciences. Daarin ontmoeten kunstenaars en wetenschappers elkaar. Dat was leuk en stimulerend.”

Daarom wil Clevers graag een Akademie van Kunsten oprichten, waar de beste kunstenaars lid van worden. “Wij onderzoeken de wereld op verschillende manieren, maar vooral aan de alfakant zijn er veel raakvlakken. Er zijn ook genoeg kunstenaars met interesse in techniek en wetenschap.”

Het ministerie van OCW zou enthousiast zijn over het plan. “Bij de kaalslag in de cultuursector was er geen vertegenwoordiging van kunstenaars waar de politiek mee kon praten”, legt Clevers uit.

De oprichting zal vast niet zonder slag of stoot gaan. Wetenschappers zijn eigenwijze mensen, maar kunstenaars misschien nog wel meer. “Daarom doen we het ook eerst als experiment voor vijf jaar. Experimenteren doen wetenschappers graag. En in andere landen blijkt het te kunnen.”

Het is nadrukkelijk de bedoeling om er een eigen academie van te maken. De kunstenaars worden dus geen lid van de KNAW, laat staan dat een kunstenaar ooit de wetenschap zal moeten vertegenwoordigen, of andersom. “Ze kiezen hun eigen leden, hun eigen president en hun eigen bestuur”, aldus Clevers.

Niet iedereen is overtuigd van de plannen, ook niet binnen de KNAW. “Er zijn de afgelopen jaren meerdere zwakke pogingen geweest om de kunsten bij de wetenschap te betrekken”, zegt wetenschapshistoricus en KNAW-lid Klaas van Berkel, die een geschiedenis van de Akademie schreef. “Maar er is niet echt een goede inhoudelijke reden om dat te doen.”

Een eigen Akademie van Kunsten vindt hij geen gek idee, maar dat zou volgens Van Berkel dan vanuit de kunstsector moeten ontstaan, en niet vanuit de wetenschap. En het blijft moeilijk om de beste kunstenaars te kiezen. “Kunst valt niet te objectiveren. Wie bepaalt wat ‘goed’ is? Waarschijnlijk zullen alleen de al gevestigde grote namen gekozen worden, terwijl kunstenaars juist baat hebben bij avant-garde, bij mensen die recht tegen de stroom ingaan.” 

Clevers ontvouwde vorige week zijn plannen in de ledenvergadering van de KNAW.