Misschien stuurt minister Bussemaker deze week al een langverwacht rapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) naar de Tweede Kamer. Het SCP heeft onderzoek gedaan naar ‘leenangst’ onder studenten en de gevolgen van het afschaffen van de basisbeurs.

In verhitte debatten over de basisbeurs schermde de minister aanvankelijk met berekeningen waaruit zou blijken dat slechts een handjevol jongeren zou afzien van een studie. De toegang tot het hoger onderwijs zou niet noemenswaardig in gevaar komen.

Die berekeningen van rekenmeester CPB (die ook verkiezingsprogramma’s doorrekent) lagen al snel onder vuur en moesten uiteindelijk worden aangepast. De Tweede Kamer wilde bovendien weten wat voor gedragsverandering het leenstelsel onder jongeren teweeg zou brengen.

Dat laatste mocht het Sociaal en Cultureel Planbureau onderzoeken. “Ik vind dat een heel belangrijk onderzoek”, zei minister Bussemaker tegen de Tweede Kamer, “omdat ik wil dat het hoger onderwijs voor gemotiveerde studenten altijd mogelijk blijft, voor welke inkomensgroep dan ook.”

Daarin vond ze oppositiepartij D66 aan haar zijde. “Als de uitkomsten van het SCP er zijn, kunnen we meer zeggen over de wijze waarop we aan knoppen moeten draaien om de toegankelijkheid te verbeteren”, zei kamerlid Paul van Meenen, die onder voorwaarden bereid is de minister te steunen.

Vorig najaar heeft het SCP ook al over het leenstelsel geschreven. “Er is een zekere bereidheid om geld te lenen naast de basisbeurs, maar het animo is niet heel groot”, stelden de onderzoekers toen vast. Mocht de basisbeurs werkelijk verdwijnen, dan wil bijna zeventig procent van de scholieren en studenten “zo min mogelijk” lenen. Zo’n twee op de drie wil naast de studie extra gaan werken. Bijna zestig procent wil langer bij zijn ouders blijven wonen.

Maar belangrijker voor het kabinet is een andere conclusie: maar weinig scholieren en studenten zouden afzien van een studie als er een leenstelsel komt. Daarin zal een paar maanden later weinig zijn veranderd.

Politiek gezien zijn de onderhandelingen van minister Bussemaker met D66 en GroenLinks een stuk spannender. Deze oppositiepartijen, die niets willen zeggen over hun gesprekken met het kabinet, zijn in principe bereid een leenstelsel te steunen en kunnen de regering in de Eerste Kamer aan een meerderheid helpen.

Maar de oppositiepartijen hebben allang bepaald wat hun voorwaarden zijn. Daar hebben ze het SCP niet meer voor nodig. D66 wil meer investeringen in onderwijs. GroenLinks wil een hogere aanvullende beurs en lagere collegegelden. Het is de vraag hoeveel water ze bij de wijn willen doen.