Die bezuinigingen zijn nadelig voor Nederland, dat al jaren winst maakt op het Europese onderzoeksprogramma. “Elke euro die Nederland erin steekt, levert 1,40 euro op”, zei staatssecretaris Sander Dekker dinsdagmorgen nog bij de feestelijke uitreiking van de drieduizendste Europese beurs voor vrij onderzoek. Die gaat naar de Duits-Franse hoogleraar Christian Keysers van het Nederlands instituut voor neurowetenschappen en het UMC Groningen.

Aan wetenschap en innovatie besteedde de Europese Unie de afgelopen zeven jaar vijftig miljard euro. Dat budget moet voor de volgende periode omhoog naar tachtig miljard euro, vindt de Europese Commissie onder leiding van José Manuel Barroso. Het Europarlement pleitte vorig jaar zelfs voor honderd miljard euro.

“We moeten de motor van de economie aanzetten”, legt PvdA’er Merkies uit. Maar volgens haar gaat het verkeerd in de zware onderhandelingen over de komende meerjarenbegroting. Het onderzoeksbudget dreigt de dupe te worden. “In een compromisvoorstel dat nu de ronde doet, staat een wetenschapsbudget van maar veertig miljard euro”, aldus Merkies.

Dat is tien miljard minder dan in de vorige periode en de helft van wat de Europese Commissie voorstelt. “In de onderhandelingen over de EU-begroting kiest Nederland een Thatcher-koers: I want my money back”, zegt Merkies. “Dat is niet verstandig. Andere landen zien hun subsidies afnemen en willen dan in ruil bezuinigen op de wetenschapssubsidies waar Nederland van profiteert. Het gaat hard tegen hard.”

In debat met het Europarlement zei de Ierse Eurocommissaris van onderzoek & innovatie Máire Geoghegan-Quinn gistermorgen dat één miljard euro gelijkstaat aan zo’n vijfhonderd projecten. Ze verzekerde de parlementariërs dat de commissie zal vechten om het budget te behouden.

Geoghegan-Quinn opperde dinsdag dat de ‘cohesiefondsen’ voor achterstandsregio’s misschien ook besteed konden worden aan het stimuleren van onderzoek en ontwikkeling. Dan kunnen beide budgetten elkaar versterken. De gedachte daarachter is dat deze landen uiteindelijk ook meer zullen profiteren van het budget voor onderzoek en ontwikkeling.

Ook zou de voorlichting over het Europese wetenschapsbudget moeten verbeteren, omdat bedrijven en instellingen in sommige regio’s nauwelijks weten dat ze een aanvraag kunnen indienen.

De regeringsleiders van de Europese Unie moeten het allemaal eens zijn over het nieuwe budget. Eén land kan de hele begroting tegenhouden.

Nederland was altijd voorstander van een ruimer Europees wetenschapsbudget en stond aan de wieg van de Europese onderzoeksraad ERC. Net als NWO in Nederland deelt deze raad onderzoeksbeurzen uit aan de beste onderzoekers. Van alle toegekende ‘starting grants’ (voor beginnende wetenschappers) en ‘advanced grants’ (voor gevorderde wetenschappers) gingen er 250 naar projecten aan Nederlandse onderzoeksinstituten. Samen sleepten ze 424 miljoen euro subsidie in de wacht. Alleen veel grotere landen als het Verenigd Koninkrijk (681), Duitsland (429) en Frankrijk (411) kregen meer beurzen.

In Nederland gingen de meeste beurzen naar onderzoeksprojecten bij de Universiteit van Leiden, op de voet gevolgd door de Universiteit van Amsterdam en de Radboud Universiteit Nijmegen. De ERC geeft een lijst van de dertien Nederlandse instellingen die de meeste beurzen verwierven.

Host Institution	Advanced Grants	Starting Grants	Totaal
Universiteit Leiden	11	14	25
Universiteit van Amsterdam	8	16	24
Radboud Universiteit Nijmegen	6	18	24
Rijksuniversiteit Groningen	2	21	23
Universiteit Utrecht	6	16	22
Vrije Universiteit Amsterdam	6	13	19
TU Delft	6	12	18
TU Eindhoven	6	7	13
Universiteit Twente	3	10	13
Nederlands Kanker Instituut	5	4	9
KNAW	2	6	8
Erasmus Medisch Centrum	4	4	8
Wageningen Universiteit	5	2	7

Eén starting grant, ter waarde van 1,83 miljoen euro, ging naar een Nederlandse hogeschool. Lector Irma van der Ploeg van Zuyd Hogeschool doet sinds 2008 onderzoek