Voor het wetenschapsfestijn Bessensap maakten 41 wetenschappers een filmpje van één minuut over hun onderzoek. Organisator NWO zette die op YouTube. De vijf inzenders die de meeste likes kregen, zouden een langer filmpje mogen maken met professionele filmmakers en animatoren.

Zo’n wedstrijd is wel erg fraudegevoelig, dacht taalkundige Erik Tjong Kim Sang, één van de deelnemers. Hij schreef een programmaatje dat de tussenstanden op YouTube van dag tot dag bijhield. Na twee weken schoot één van de filmpjes in één dag omhoog van 46 naar meer dan negenhonderd likes. Het filmpje had opvallend genoeg minder views dan likes.

Iemand heeft dus de wedstrijd gekaapt, maar wie? “Het kan iedereen zijn. Niet alleen hijzelf, maar ook iemand uit zijn vakgroep of een student”, zegt Tjong Kim Sang. “Iedereen kan die likes kopen. Jammer dat het zo gelopen is, want het was een fantastisch idee. Mijn filmpje is duizend keer bekeken; zoveel aandacht trekt mijn onderzoek normaal gesproken niet.”

Ook NWO erkent dat de uitslag vreemd is en schrijft: “Mogelijk is een aantal likes op niet-sportieve wijze verkregen. Zeker weten doen we het niet en daarom is de pitch als één van de vijf winnaars geaccepteerd. Bessensap leert van deze eerste keer en bekijkt volgend jaar alternatieven voor pitches via YouTube.”

“Ik heb er een enorm rotgevoel aan overgehouden”, zegt celbioloog Frank Sleutels, die het ‘winnende’ filmpje maakte. “NWO had de deelnemers in bescherming moeten nemen en dit soort glitches moeten voorkomen. Maar nu lijkt het alsof ze mij beschuldigen van fraude. Ik heb er niets mee te maken. Daarom trek ik mijn filmpje ook niet terug.”

“Wij beschuldigen hem nergens van”, zegt NWO-woordvoerder Margot Custers. “Als dat zo overkomt, is die tekst ongelukkig gekozen en gaan we hem aanpassen. We hebben zijn filmpje niet uit de wedstrijd gehaald, want dat doe je alleen als de deelnemer vals heeft gespeeld. Wij kunnen hem hier niet de dupe van laten worden.”

Maar nu valt de nummer zes ten onrechte buiten de boot. Dat snapt NWO ook, al houdt Custers een slag om de arm. “Het was een dilemma. We weten niet wat er is gebeurd met de stemmen en weten dus ook niet of nummer zes ten onrechte buiten de boot valt.”

TU/e-onderzoeker dr.ir. Richard Lopata (Biomedische Technologie) is overigens één van de vijf winnaars die samen met een filmprofessional aan de slag mogen en van wie de filmpjes straks worden getoond tijdens Bessensap. Zijn YouTube-filmpje over het in kaart brengen van vaatwanden met ultrageluid (zie hieronder), kreeg 576 likes en werd ruim 3.700 keer bekeken.