Deze zomer maakten allerlei partijen zich boos om de langstudeerboete, die studenten drieduizend euro per jaar kost als ze te veel uitlopen in hun bachelor- of masteropleiding. Maar intussen pleiten VVD, PvdA, D66 en GroenLinks voor het afschaffen van de basisbeurs – oftewel het invoeren van een ‘sociaal leenstelsel’.

“Met de discussie over de langstudeerboete heeft de politiek studenten de afgelopen zomer zand in de ogen gestrooid”, schampert de Landelijke Studenten Vakbond. Daar zit iets in, al moet gezegd dat de studentenorganisaties er zelf ook schuldig aan zijn. Zij richtten al hun pijlen op de langstudeerboete.

Vreemd, want het leenstelsel is veel duurder voor studenten dan de langstudeerboete. Voor studenten op kamers bedraagt de basisbeurs immers 3.200 euro per jaar, dus vier jaar studeren zonder basisbeurs levert dertienduizend euro extra studieschuld op. Ook thuiswonenden zijn duurder uit. Voor hen is de basisbeurs zo’n 1.150 euro, dus in vier jaar tijd lenen ze dan 4.600 euro extra. Dat is ruim anderhalve langstudeerboete.

Als de basisbeurs werkelijk gaat verdwijnen, gaan er 35 duizend studenten minder studeren, becijfert de HBO-raad vandaag, waarvan driekwart hbo’ers. “Om slimmer en beter te worden kan de samenleving zich geen domme maatregelen veroorloven”, waarschuwde voorzitter Thom de Graaf.

Ook de Landelijke Studenten Vakbond opent de aanval op VVD, PvdA, D66 en GroenLinks, die een ‘sociaal leenstelsel’ bepleiten. Wat is er sociaal aan een stelsel dat 35 duizend studenten uitsluit, wil de bond weten. “De gemiddelde studieschuld van studenten is momenteel al vijftienduizend euro en dat bedrag stijgt jaarlijks.”

Dus stelt de LSVb een paar lastige vragen. Of politici die even vóór de verkiezingen willen beantwoorden. Wat is een acceptabele studieschuld? Hoeveel talent mag er verloren gaan door de invoering van een ‘sociaal leenstelsel’? Moet de chirurg meer terugbetalen dan de verpleegkundige?  

Na de vorige verkiezingen in 2010 was er ook een parlementaire meerderheid voor een leenstelsel. Alleen omdat het CDA ging meeregeren, kwam het er niet. Die partij wilde de toegankelijkheid van het hoger onderwijs niet in gevaar brengen en bedacht de langstudeerboete. Na alle kritiek op de maatregel krabbelde het CDA deze zomer alsnog terug: de langstudeerboete moet inderdaad verdwijnen, vinden nu ook de christendemocraten.

Maar het CDA wil de basisbeurs nog steeds niet afschaffen. Wel zet de partij de deur op een kier voor een flinke verhoging van het collegegeld. Misschien wordt dat het volgende mikpunt van de studentenbeweging.