In de tweede week van februari stond aan de TU/e de Women in Science Week centraal, een week die wereldwijd de aandacht vestigt op de bijdrage van vrouwen en meisjes in de wetenschap. Het jaarlijkse evenement werd op 11 februari gemarkeerd door de International Day of Women and Girls in Science, een dag die het belang van vrouwelijke wetenschappers en studenten in een vaak door mannen gedomineerd vakgebied onderstreept.

Aan de TU/e werd de Women in Science Week dit jaar gevierd met de lancering van een online videoserie, 'Driven by Challenges', waarin vijf vrouwelijke wetenschappers hun werk in duurzame technologieën presenteren, maar ook met een terugblik op vijf jaar Irène Curie Fellowship-programma. Dit programma heeft als doel de genderbalans in de wetenschap te bevorderen en vrouwen te ondersteunen in hun wetenschappelijke loopbaan.

Vijftig nieuwe connecties

Het hoogtepunt vindt echter plaats op 12 februari, tijdens het meet-up event dat de TU/e samen met WISE Network en Fontys Engineering organiseerde. Ruim tweehonderd deelnemers – voornamelijk vrouwen, maar ook enkele mannen – verzamelen zich hiervoor woensdagmiddag in Atlas. Moderator Cindy de Koning benadrukt in haar opening het doel van de bijeenkomst: vrouwelijke wetenschappers zichtbaar maken, elkaar inspireren en netwerken. “Laten we ervoor gaan dat je vandaag vijftig nieuwe connecties maakt”, moedigt ze de aanwezigen aan.

Rector magnificus Silvia Lenaerts gaat in haar welkomstspeech in op het belang van diversiteit in de wetenschap. “Vrouwen brengen vaak een ander perspectief, wat waardevol is. Maar we hebben ook hun kennis, expertise en vaardigheden nodig.” Ze roept de aanwezige vrouwen op om zichzelf te blijven: “Blijf trouw aan jezelf en pas je niet te veel aan. Juist die verschillende perspectieven zijn nodig voor diversiteit.”

Stip op de horizon

Daarna betreden de vrouwen het podium die centraal staan in seizoen 3 van de videoserie Driven by Challenges. In deze serie worden jonge vrouwelijke wetenschappers en technologen gevolgd terwijl ze werken aan baanbrekende innovaties. Presentatrice Liselotte Graas, die zelf met team Solar wereldkampioen werd in Australië, volgt hen op hun weg naar succes.

Een van hen is Beatrix Bos, TU/e-alumna en projectmanager bij Carbyon, een bedrijf dat een innovatieve technologie ontwikkelt om CO₂ uit de lucht op te vangen. “Je moet een stip op de horizon zetten en daar vol voor gaan”, deelt Bos haar strategie. “Zelfs als je uiteindelijk minder bereikt dan je had gehoopt, zonder zo'n stip kom je nergens.” Ook Wieteke de Boer, managing director van het EHCI, het TU/e- instituut voor onder andere fotonica, blikt terug op haar carrièrepad en wat ze heeft bereikt. Ze geeft toe dat ze zich niet altijd bewust is van haar rol als vrouwelijke leider. “Ik zie mezelf niet als de vrouwelijk managing director.”

Paradox of choice

Dan volgt de keynote van Tila Pronk, universitair docent sociale psychologie aan Tilburg University en een bekend gezicht in de mediawereld, onder andere door haar verschijning in het tv-programma Married at First Sight. Liefde staat centraal in haar onderzoek en de Valentijnsweek is voor haar op werkgebied dan ook een van de drukste periodes van het jaar. Ook hier is ze uitgenodigd om enkele geheimen rondom liefde te ontrafelen.

“Liefde is geen luxeproduct”, vertelt ze. “Het is net zo essentieel als water of lucht. Ze onderbouwt haar uitspraak met wetenschappelijke feiten: een gebrek aan verbinding is slechter voor de fysieke gezondheid dan obesitas en eenzame kankerpatiënten hebben een kleinere overlevingskans dan patiënten met een sterk sociaal netwerk.

Toch is het in deze tijd moeilijker dan ooit om echte verbindingen aan te gaan, stelt ze. Datingapps zorgen ervoor dat we vooral digitaal contact hebben, en hoewel het aanbod groot is, helpt die overvloed ons niet – het verlamt ons juist. Om deze “paradox of choice” te illustreren, toont ze op het scherm een afbeelding van een konijn tussen een enorme berg wortels. “Hoe kies je uit al die wortels de perfecte?” vraagt ze retorisch. Tijdens een gemiddelde swipe-sessie op Tinder krijgen gebruikers ruim honderd potentiële matches voorgeschoteld. “Dat lijkt geweldig, maar het tegendeel is waar”, legt Pronk uit. “Hoe meer opties we hebben, hoe moeilijker het wordt om een keuze te maken. En als we uiteindelijk kiezen, blijven we twijfelen: was dit écht de beste optie?”

Pronk deelt ook haar eigen carrièreverhaal. Door de hoge publicatiedruk verliet ze aanvankelijk de wetenschap en twijfelde over haar toekomst. Pas toen ze de verwachtingen losliet en zich richtte op wat haar echt energie gaf – kennis over liefde delen – vond ze haar weg terug naar de academische wereld. Inmiddels werkt ze als docent en onderzoeker bij Tilburg University, heeft ze twee boeken over liefde geschreven en werd ze in 2022 verkozen tot docent van het jaar. “Ik ben succesvol omdat ik doe waar ik van houd”, benadrukt ze. Niet door academische titels na te streven, maar door haar eigen pad te volgen.

Je purpose ontdekken en vervullen

Een andere bijzondere gast van deze middag is Marina van Damme, met 94 jaar de oudste vrouwelijke ingenieur van Nederland. Van Damme was de eerste gepromoveerde aan de toenmalige Technische Hogeschool Twente en heeft zich haar hele leven ingezet om andere getalenteerde vrouwen in de wetenschap te ondersteunen en aan te moedigen. Elk jaar reikt ze een beurs van 9000 euro uit aan jong vrouwelijk talent, en dat op alle vier de technische universiteiten van Nederland. Dit jaar wordt de Marina van Damme-beurs uitgereikt aan TU/e-alumna Marina Pilz da Cunha, die helaas niet aanwezig kan zijn, maar haar dankbaarheid overbrengt via een videoboodschap. Ze geeft aan het geld te zullen gebruiken voor de ontwikkeling van kleurveranderende productlabels die de houdbaarheid in realtime aangeven.

“Ik zou graag zien dat elke vrouw haar purpose vervult – niet alleen tijdens haar professionele carrière, maar ook daarna, omdat dat proces nooit zou moeten stoppen. Je purpose zit al in je; het is aan jou om die te ontdekken. De beurs moedigt aan om daarover na te denken: wie ben je en wie wil je worden?”, deelt Van Damme haar inspirerende boodschap.

Speeddaten met rolmodellen

Het evenement werd afgesloten met een speeddatesessie, waarbij de negentien vrouwelijke rolmodellen aan evenzovele statafels plaatsnamen. De deelnemers konden aan één van de tafels aanschuiven en gedurende tien minuten vragen stellen. Na tien minuten klonk een muzieksignaal, waarna ze doorstroomden naar de volgende tafel om opnieuw met een ander rolmodel te spreken. Zo hadden de deelnemers de kans om binnen een uur met zes verschillende vrouwelijke rolmodellen te speeddaten. Dit vormde een laagdrempelige gelegenheid voor jonge vrouwen om met rolmodellen uit verschillende disciplines in gesprek te gaan over hun eigen carrièrepad. De gesprekken werden in een open en ontspannen sfeer gevoerd, variërend van luchtige tot meer serieuze onderwerpen.

Het directe gesprek met de rolmodellen in een informele sfeer gaf veel deelnemers het gevoel dat ook zij hetzelfde succes kunnen bereiken. “Ik vond het vooral inspirerend om het verhaal van Sveta Zinger (hoogleraar bij de TU/e-faculteit Electrical Engineering, red.) te horen, omdat zij net als ik uit Oekraïne komt. Rolmodellen zien die uit dezelfde regio komen, maken de parallellen tussen ons sterker en zijn hiermee heel belangrijk”, vertelt Nataliya Lushnikova, postdoc bij de faculteit Built Environment die deelnam aan de sessie.

Jonge meisjes aanmoedigen

Een van de besproken thema’s was het aanmoedigen van jonge meisjes om hun passie te volgen en hun talenten te ontwikkelen. De deelnemers in een van de groepjes waren het erover eens dat je hier niet vroeg genoeg mee kunt beginnen – het liefst al op de basisschool. “Als je die cruciale fase mist en pas inzet op jongvolwassenen, ben je eigenlijk al te laat”, merkt een van de vrouwen op. Helaas gebeurt in de praktijk vaak juist het tegenovergestelde. Zo vertelt een van de deelneemsters dat haar dochter, die enorm gedreven is in wiskunde, op de basisschool van haar leraar te horen kreeg dat wiskunde iets voor jongens is. “Kinderen kijken op tegen dat soort autoriteitsfiguren. Als iemand tegen je zegt: ‘dit kun je niet’ of ‘dit is niets voor jou’, dan ga je dat vanzelf geloven”, voegt een ander eraan toe.

De rolmodellen stelden zich tijdens de gesprekken kwetsbaar op, en een vaak gehoorde bekentenis was dat ook zij regelmatig tegen weerstand aanliepen of het allemaal even niet meer wisten. Opvallend was dat veel van hen niet een perfect pad volgden, maar via zijwegen hun weg vonden, waarbij succes gepaard ging met vallen en opstaan. Ook Isabelle Reymen, hoogleraar Design of Innovation Ecosystems en tevens general manager en wetenschappelijk directeur bij TU/e innovation Space, ervaarde dit. Aanvankelijk kreeg ze te horen dat haar ambitie onmogelijk was, en ze vond het een uitdaging om twee veeleisende functies te combineren. Inmiddels heeft ze geleerd dat de weg naar succes altijd obstakels kent, en dat je het niet meteen moet geloven als anderen zeggen dat iets niet kan. Haar boodschap? “Niet opgeven en ervoor gaan.”