- Campus , Cultuur , Student
- 20/11/2024
Wat het betekent om doof te zijn
‘Leer in één avond communiceren met doven en slechthorenden via de Nederlandse Gebarentaal en neem een kijkje in de dovenwereld!’, lokte Studium Generale en snel was de workshop uitverkocht. Dertig studenten kwamen er op een koude natte dinsdagavond voor naar Neuron. Cursor was erbij.
Het kijkje in de dovenwereld wordt gegeven door ervaringsdeskundige Arash Ghafari, doof geboren in Afghanistan en op jonge leeftijd met horende ouders en dove broers en zussen gevlucht naar Nederland. Hier leerde hij gebarentaal en volgde hij onder andere een fotografieopleiding. Dat laatste had hij niet kunnen doen zonder gebarentolken.
Steffie Hendriks en Jorien Smit zijn tolken en werken al tien jaar voor en met Arash. Samen ‘zijn’ zij Het Gebarenhuis, in te huren voor interactieve workshops.
En interactief is het zeker. De studenten zijn zo op hun gemak en zo geïnteresseerd dat ze vraag na vraag aan het drietal stellen. Zijn er ook voordelen aan doof zijn? Hoor of voel je muziek en welk genre heb je het liefst? Kan AI al genoeg helpen om spraak tot tekst te maken? Is het wel te betalen om zo vaak een tolk bij je te hebben?
In gebaren antwoordt Arash en de tolken vertalen voor ons. Hij kan zonder storende geluiden zich blijven concentreren en ook goed slapen. Hij voelt harde muziekbeats en vindt dat wel lekker. AI kan misschien helpen, maar mist nu nog de zeer belangrijke mimiek van sprekers. En de rekeningen van de tolken worden voor hem gelukkig vergoed.
Grammatica
Ieder land heeft een eigen gebarentaal. En ook binnen Nederland zijn er verschillen, want sommige gebaren zijn in Groningen anders dan in Brabant, heeft Arash ervaren. Tolk Jorien Smit vertelt dat ze de Belgische gebaren niet begrijpt. Soms tolkt ze voor iemand die Engels spreekt en dan moet ze in feite dubbel vertalen. In gedachten van Engels naar Nederlands, en dat dan naar gebaren.
De Nederlandse Gebarentaal (NGT) is anders dan Nederlands met Gebaren (NmG). De eerste, die zij gebruiken, heeft een eigen grammatica. Drie gebaren zijn voldoende voor de zin ‘Ik ging gisteren naar huis’, namelijk ‘gisteren’, ‘ik’ en ‘huis’, in die volgorde.
Er is ook een handalfabet en daarmee zet Arash ons aan het werk. We moeten onze naam voor een ander spellen. Sommige studenten zijn er al goed in, maar die hebben eerder al eens geoefend. Ik kan er helemaal niks van.‘Leer in één avond communiceren met doven’ blijkt voor mij een te grote belofte.
Naamgebaren
Iedereen die in gebaren wil communiceren kan een eigen naamgebaar bedenken. Bekende personen en steden krijgen een naamgebaar van de community. Arash beeldt prinses Beatrix en Trump uit (beiden met gebruik van hun kapsel), Max Verstappen (in actie) en zichzelf (zijn haarknot). Ook minister Dick Schoof kreeg een naamgebaar, dat van een hand die wegschuift.
Eindhoven wordt gebaard door een hand die een hangende gloeilamp indraait, Arnhem door het gebaar voor brug en Enschede door een hand die iets doet met naald en draad (textielstad). Tilburg, ook een textielstad, kreeg het gebaar voor kermis.
“Wat is het gebaar voor bier? Kun je houdoe gebaren?”, willen de studenten weten. De Brabantse afscheidsgroet is geen van drieën bekend, maar bier ligt voor de hand; een tap die opengezet wordt.
Het initiatief voor deze workshop is genomen door Psychology & Technologystudent Lente Brinksma die als student-assistent bij Studium Generale werkt. “Ik vroeg me af of je kunt studeren met een gehoorstoornis”, zegt ze. “Waar loop je dan tegenaan? Mijn oma is bijna doof en draagt een Cochleair Implantaat.” We hebben net vernomen dat dat beslist geen ideaal apparaat is, de geluiden worden door een drager heel anders ervaren dan door de mensen ernaast. “Ik had in een familieweekend eens een workshop gebaren gehad en stelde dat voor het SG-programma voor.” Vanavond hoorde ze dat er in de wereld één universiteit is voor doven: Gallaudet in Washington DC. Het is SG en Het Gebarenhuis niet bekend of er dove studenten aan de TU/e studeren.
De meeste studenten zijn gekomen uit interesse en niet omdat ze dove of slechthorende medestudenten hebben. Charlotte Bronwasser is een van hen. Ze heeft haar studie Industrial Design tot februari stop gezet en zoekt nu naar onderwerpen voor onderzoek. Misschien is gebarentaal in combinatie met techniek wel een goed idee. “Ik heb vanavond contact gelegd met de tolken en wie weet waar het op uit komt.”
Discussie