Het PhD-project van Cyrille Herkert is een samenwerking tussen het Máxima Medisch Centrum (MMC) en de TU/e. Haar promotor, Hareld Kemps, deeltijdhoogleraar aan de TU/e en cardioloog bij het MMC, hield zich al langer bezig met dit onderwerp en inspireerde haar om aan dit promotieonderzoek te beginnen. “Hij slaat de brug tussen het ziekenhuis en de TU/e”, zegt Herkert.

Naast haar promotie is ze in opleiding tot cardioloog in het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven. Deze combinatie was volgens haar behoorlijk uitdagend: “Ik moest vaak in mijn vrije tijd aan mijn onderzoek werken.”

Lastig te voorspellen

Hartfalen is een chronische aandoening waarbij het hart niet in staat is om bloed efficiënt rond te pompen. Dit kan leiden tot vochtophopingen, waardoor mensen klachten zoals benauwdheid en dikke benen krijgen. “Hiervoor moeten patiënten helaas regelmatig in het ziekenhuis worden opgenomen”, vertelt Herkert. Om het teveel aan vocht af te voeren, krijgen ze dan plasmedicatie via het infuus.

 “Het grote probleem in de huidige zorg is dat we deze opnames niet goed kunnen zien aankomen", vervolgt ze. Patiënten komen weliswaar periodiek op de polikliniek, maar het kan zijn dat ze op dat moment geen klachten hebben. Als ze tussen de afspraken door verslechteren, moeten ze alsnog worden opgenomen. “Het is voor artsen momenteel lastig om te voorspellen wanneer dit gaat gebeuren", constateert ze.

Tijdig ingrijpen

In haar onderzoek onderzocht Herkert de mogelijkheden van telemonitoring – zorg op afstand – om patiënten beter in de gaten te houden. Hiermee kunnen artsen tijdig opmerken wanneer de toestand van een patiënt verslechtert en direct ingrijpen. Tegelijkertijd hoeven stabiele patiënten niet onnodig naar het ziekenhuis te komen, wat de zorg efficiënter maakt en het comfort en de zorgkwaliteit voor patiënten verbetert.

Bij telemonitoring meten patiënten thuis zelf gegevens zoals gewicht, hartslag en bloeddruk. Ook vullen ze een kort vragenlijstje in over hartfalen-gerelateerde lichamelijke klachten. Deze gegevens delen ze vervolgens met zorgprofessionals, vaak via een app. Door deze waarden te monitoren, kunnen artsen zo nodig de medicatie aanpassen en daarmee vochtophoping proberen te voorkomen. Op dit moment gebeurt dit monitoren nog handmatig, waarbij zorgpersoneel de gegevens beoordeelt. “Hopelijk kan dit in de toekomst met behulp van AI meer geautomatiseerd worden”, aldus Herkert. “Dat zou telemonitoring nog efficiënter maken.”

Een nieuw zorgpad

Als onderdeel van haar promotieonderzoek ontwikkelde Herkert een zorgpad voor telemonitoring van patiënten met hartfalen en COPD (een chronische longaandoening). “Deze twee ziektes komen vaak samen voor en verslechteren meestal tegelijkertijd”, licht ze toe. De patiënten in haar studie worden via telemonitoring in de gaten gehouden en komen alleen naar de polikliniek als de meetwaarden daar aanleiding toe geven. “Er worden dus geen standaard policontroles meer afgesproken. Dat is uniek in vergelijking met eerdere studies”, zegt Herkert.

De grootste uitdaging bij de invoering van telemonitoring is volgens Herkert de integratie ervan in de traditionele ziekenhuiszorg, die strak georganiseerd is. “Het kost veel moeite om zo’n grote verandering te introduceren”, zegt ze. Er moeten nieuwe werkafspraken worden gemaakt en er moet duidelijk worden afgestemd wie wat doet.

Herkert heeft bij de beschrijving van het zorgpad ook rekening gehouden met de ervaringen van patiënten met de huidige zorg. “De studie is net afgerond, dus we moeten de resultaten nog goed analyseren”, zegt ze. “We zullen vooral kijken of de kwaliteit van leven voor deze patiënten verbetert.” Uiteraard moet het zorgpad ook praktisch uitvoerbaar en kosteneffectief zijn.

Nauwkeurige meetapparatuur

Naast de praktische implementatie onderzocht Herkert ook het technische aspect. Zo bekeek ze of de bestaande meetapparatuur geschikt is voor telemonitoring van deze patiëntengroep. “Er zijn heel veel verschillende activity trackers en smartwatches die de potentie hebben om patiënten op afstand te monitoren, maar deze zijn ontwikkeld voor de gezonde populatie en de vraag is of deze nauwkeurig genoeg meten bij hartpatiënten”, legt ze uit.

Uit haar tests bleek bijvoorbeeld dat de twee commercieel beschikbare activity trackers, niet accuraat genoeg zijn om lichaamsbeweging te monitoren bij hartpatiënten. “Er is dringend behoefte aan een betere polsband met bijbehorende algoritmes die beter afgestemd zijn op hartpatiënten en nauwkeurigere resultaten leveren”, concludeert ze.

Telemonitoring in de ruimte

Daarnaast voerde Herkert twee studies uit met een relatief nieuw apparaat dat eerder werd gebruikt om de hartconditie van astronauten in de ruimte te monitoren. “Dat is ook een vorm van monitoring op afstand”, zegt ze lachend. Met de sensoren, die op de borst en de rug worden bevestigd, meet het apparaat trillingen die veroorzaakt worden door het samentrekken van de hartspier. Herkert vroeg zich af of dit apparaat ook geschikt zou zijn voor het monitoren van hartpatiënten.

Uit een van haar studies bleek dat het apparaat veranderingen in lichamelijke inspanning kan meten bij patiënten met hartfalen. In een andere studie onderzocht ze hoe het apparaat reageert wanneer patiënten met vochtophoping plasmedicatie via het infuus krijgen. Het bleek in staat te zijn de afname van vocht te meten. “Het zijn relatief kleine studies, maar ze bieden hoop voor de toekomst.”

De ervaringen die Herkert tijdens haar promotietraject opdeed, hebben eraan bijgedragen dat telemonitoring inmiddels onderdeel is geworden van de reguliere zorg in het MMC. Toch zijn er volgens haar nog verbeteringen mogelijk voor betere zorg op afstand. “Stap één is het ontwikkelen van betrouwbare meetapparatuur waarmee we betere data kunnen verzamelen”, zegt ze. Daarnaast benadrukt ze het belang van betere algoritmes om de gegevens efficiënter te verwerken en te beoordelen. “We zien nu dat de waarden veranderen vlak voordat een patiënt opgenomen moet worden. Met betere meetapparatuur en algoritmes zouden we verslechtering eerder kunnen voorspellen en sneller kunnen ingrijpen.”