De afgelopen dagen kwamen verschillende oppositiepartijen met voorstellen om de bezuinigingen op onderwijs en onderzoek – al dan niet deels – ongedaan te maken. Ze ruiken hun kans. In de Tweede Kamer hebben ze geen meerderheid, maar in de Eerste Kamer wel, dus dáár kunnen ze de begroting tegenhouden.

“Doe het niet”

Dinsdagavond, in het debat over de Rijksbegroting voor onderwijs en onderzoek, liet Luc Stultiens (GroenLinks-PvdA) er geen misverstand over bestaan: zijn partij stemt tegen de bezuinigingen op onderwijs en onderzoek. “Doe het niet”, citeerde hij de duizenden demonstranten die maandag op het Malieveld stonden.

Zelfs Chris Stoffer van de meestal regeringsgezinde SGP waarschuwde dat het helemaal mis kon gaan voor dit kabinet. Als de senatoren deze begroting afkeuren, blijft deoude begroting overeind, inclusief de investeringen van het vorige kabinet. “Heeft de coalitie dat wel voor de bril?”

Afgestemd

Vast wel, maar dinsdagavond bleek daar weinig van. PVV, VVD, NSC en BBB hadden hun verdediging van de begroting onderling afgestemd. Alle vragen over de politieke haalbaarheid speelden ze door naar minister Eppo Bruins. Die moet zelf maar kijken hoe hij steun verwerft, was hun lijn.

De oppositiepartijen konden dat haast niet geloven. Blijft de PVV op een blinde muur af rijden, vroeg bijvoorbeeld Jan Paternotte (D66) aan Kamerlid Patrick van der Hoeff. “Ik ben niet bang voor een blinde muur”, antwoordde de PVV’er. Zulke vragen kregen VVD, NSC en BBB ook en ze gaven soortgelijke antwoorden.

De vier regeringspartijen konden in het debat geen onderbouwing voor hun bezuinigingen geven, behalve dat ze graag extra geld voor defensie en de koopkracht willen uittrekken. Het blijft onduidelijk waarom ze dat geld dan uit het onderwijs en onderzoek halen.

Geld niet altijd oplossing

Ze onderstreepten vooral dat extra geld niet altijd de oplossing is voor problemen in het onderwijs. Ondanks alle investeringen van de afgelopen jaren is er bijvoorbeeld nog steeds een lerarentekort en is het slecht gesteld met de leesvaardigheid. Als geld niet aantoonbaar helpt, lijkt de redenering, kun je het net zo goed weghalen.

Lastig is alleen dat zelfs minister Eppo Bruins het daar niet mee eens is. Hij heeft zijn eigen bezuinigingen lelijk en pijnlijk genoemd. Paternotte (D66) zei erover: “We zijn in de situatie dat de minister geen begroting verdedigt, maar een begroting betreurt.”

De coalitiepartijen echter stonden pal voor de begroting van hun kabinet en zeiden alleen in abstracto dat bezuinigen nu eenmaal pijn doet. Harmen Krul (CDA) deed zijn uiterste best om te horen welke punten regeringspartij NSC zwaar op de maag liggen, maar zelfs na twee keer aandringen wilde Kamerlid Aant Jelle Soepboer er niets over zeggen. De ChristenUnie probeerde het ook en noemde de maatschappelijke diensttijd. “We bezuinigen niet de hele maatschappelijke diensttijd weg, maar de subsidie erop”, antwoordde Soepboer.

Regio

Claudia van Zanten (BBB) kwam ook in het nauw. BBB is toch opgericht om de regio een stem te geven? Zit er voor de regio iets goeds in deze begroting, wilden D66, CDA en SP weten. Van Zanten kon geen enkel voorbeeld bedenken.

De VVD kreeg ook een klap waar het pijn deed: economen en bedrijfsleven vinden de bezuinigingen een slecht idee. Het gaat ten koste van de toekomstige economie, is hun conclusie. Joost Eerdmans van JA21 vroeg: “Is dan de hele economische wereld gek of is de VVD gek?”

VVD-Kamerlid Claire Martens-America snapte de vraag, maar had er weinig weerwoord op. “Wij hebben nu gekozen voor veiligheid”, zei ze. En ook: “Tien jaar geleden gaven wij nog steeds minder geld uit aan ons onderwijs dan we straks na de bezuinigingen doen.”

Donderdag gaat minister Eppo Bruins op alle vragen van de Tweede Kamer antwoord geven. De grootste vraag is natuurlijk of er dan al een compromis ligt.