- Mensen , Onderzoek
- 20/03/2024
Twee onderzoekers brengen een ode aan superhelden
Historicus Etienne Augé en natuurkundige Barry Fitzgerald brengen samen het boek "Superheroes" uit
Wat gebeurt er als een natuurkundige en een historicus met een zwak voor superhelden elkaar ontmoeten? Dit is geen begin van een slechte grap, maar wat Barry Fitzgerald en Etienne Augé overkwam toen ze een paar jaar geleden aan elkaar werden gekoppeld om samen een lezing te geven. Het resultaat? Een boek genaamd “Superhelden”, dat deze maand uitkwam. Dit eerbetoon aan het populaire genre zit vol historische feiten, dankzij Augé, en uitleg over wetenschap, dankzij Fitzgerald.
Het was 2017 toen Barry Fitzgerald, de uit Ierland afkomstige TU/e-wetenschapscommunicator, en Etienne Augé, Franse historicus en hoofddocent aan de Erasmus Universiteit, elkaar voor het eerst ontmoetten tijdens een event. Fitzgerald, tevens natuurkundige, was daar om zijn debuutboek “Secrets of Superhero Science” te promoten en Augé, historicus gespecialiseerd in populaire cultuur, mythologie en filmstudies, was uitgenodigd als spreker.
“Ze zetten ons gewoon samen op het podium om te kijken wat er zou gebeuren,” zegt Fitzgerald. Hun gezamenlijke lezing en de daaropvolgende discussie met het publiek verliep zo goed dat mensen dachten dat de twee mannen al jaren aan het samenwerken waren. “We hadden elkaar nooit eerder ontmoet, maar het ging als vanzelf,” zegt de natuurkundige en superheldenfan met een glimlach.
Ruimte, tijd en kracht
Ondanks hun verschillende achtergronden raakten de twee onderzoekers niet uitgepraat over hun gedeelde passie voor superhelden en hun eerste serieuze samenwerking volgde al snel. Deze maand verschijnt hun gezamenlijke boek met de titel “Superheroes” en met als ondertitel “A Scientist and a Historian Debate the Biggest Movie Genre of Today”. In het boek, dat verdeeld is in veertien hoofdstukken die in totaal zeven vragen behandelen, bespreken ze om de beurt verschillende aspecten van het superheldengenre, zoals ruimte, tijd en kracht.
Passages geschreven door Fitzgerald worden aangegeven met een atoomsymbool; de bijdragen van de historicus worden geïntroduceerd met een zandlopersymbool. Twee verschillende perspectieven, één gezamenlijk doel: alle geheimen van de superheldenwereld ontrafelen en de lezer meenemen op een fascinerende ontdekkingsreis, en daarbij wat kennis van wetenschap, popcultuur en geschiedenis delen. En dat allemaal op een onderhoudende manier en altijd met een knipoog. Cursor stelde Fitzgerald, voor wie dit zijn vierde ‘superheldenboek’ is en die zichzelf inmiddels trots een ‘superheldenwetenschapper’ noemt, zeven vragen over deze speciale samenwerking en zijn fascinatie voor superhelden.
Elke keer als ik een film kijk, analyseer ik hem. Ik vraag me af: zou dat in het echt ook kunnen?
Wat hebben Etienne en jij met elkaar gemeen en waarin verschillen jullie?
“We houden allebei van popcultuur en de wereld van stripboeken en superheldenfilms, maar we zitten in verschillende hoeken van die wereld. Etienne is een diehard als het gaat om de juiste weergave van mythologie, zoals de Noorse verhalen; hij is er dus nog steeds niet overheen dat Thor in de films blond haar heeft terwijl hij eigenlijk rood haar zou moeten hebben. En hij stoort zich er nog steeds aan dat Loki met een sterk Engels accent spreekt in plaats van Noors.
Ik bekijk alles vanuit een wetenschappelijk perspectief. Dus elke keer als ik een film kijk, analyseer ik hem. Ik vraag me af: zou dat in het echt ook kunnen? Wat is hier echt en wat niet? En wat is de verborgen boodschap die ik hieruit kan halen? Wat kan ik lenen en gebruiken om iets intrigerends over wetenschap of technologiete te delen?”
Waarover ging jullie grootste meningsverschil?
“Ik wilde dat het boek in Brits Engels werd geschreven, terwijl Etienne in de VS is opgeleid, dus hij geeft de voorkeur aan Amerikaans Engels. Wat ik een ‘film’ noem, noemt hij dus een ‘movie’. Ik heb hem echt moeten overtuigen met het argument dat we in Europa zijn en daarom Brits Engels moeten gebruiken om impact te maken. Maar we hebben wel 'movie' op de cover gezet, dus dat was een soort compromis.”
Ik heb een nieuwe waardering gekregen voor de geesteswetenschappen en voor het belang van filmstudies
Wat hebben jullie van elkaar geleerd tijdens het schrijfproces?
“Ik heb een nieuwe waardering gekregen voor de geesteswetenschappen en voor het belang van filmstudies. Ik ben altijd gefocust op de wetenschappelijke en technische aspecten, maar ik heb er nooit bij stilgestaan hoe de films beïnvloed kunnen zijn door dingen die op dat moment in de wereld gebeurden.
Ik schreef bijvoorbeeld over de Iron Man-film en het eerste Iron Man-stripboek en toen ik de twee met elkaar aan het vergelijken was, kwam ik erachter dat de settings heel verschillend waren. Het stripboek speelt zich af in Vietnam; de film speelt zich af in Afghanistan. De Vietnam-setting zou niet hebben gewerkt voor de film omdat die in 2008 werd uitgebracht en Vietnam toen niet in het nieuws was. Ik begon ook wat dieper te kijken naar hoe politiek en maatschappelijke aspecten in die twee verhalen waren verwerkt en hoe ze de verhalen beïnvloedden.
Etienne daarentegen heeft de wetenschap altijd gewaardeerd. Maar ik denk dat ik hem wel kennis heb bijgebracht over dingen waar hij misschien niet eerder mee in aanraking was gekomen. Ik heb bijvoorbeeld ooit een gastcollege bij hem gegeven over tijdreizen. Er is een film met Ethan Hawke genaamd Predestination en het is het meest ingewikkelde tijdreisverhaal dat je ooit zult zien. Ik gebruikte dat als voorbeeld om uit te leggen hoe iedereen elkaar beïnvloedt, welke paradoxen er ontstaan en wat er wel en niet mogelijk is vanuit wetenschappelijk oogpunt.
Ik geloof dat je door verschillende perspectieven te delen een completer beeld krijgt van hoe het genre tot stand komt.”
Als je voor één dag een superheld zou kunnen worden, welke superheld zou je dan kiezen?
“Ik zou zeggen Iron Man. Het pak is toch supergaaf, ik zou er graag eentje willen hebben! Ik heb vier jaar geleden een boek geschreven over hoe je er eentje kunt bouwen. Toch denk ik niet dat we ooit zo'n pak zullen zien. Tenminste, niet zoals in de films, dat is gewoon sciencefiction. Maar het pak brengt wel veel verschillende technologieën samen.
Natuurlijk zijn er veel andere personages met grote krachten, zoals Wolverine. Het probleem is dat ik mezelf niet opzettelijk pijn wil doen om te genezen. Ook al heeft Wolverine een buitengewoon herstelvermogen, hij ervaart ook pijn. Ik weet niet of ik mezelf van een gebouw zou laten vallen om te zien hoe het is om te genezen.
Ik hou ook van de iets minder opvallende helden. Zo is er Hawkeye, de man met de pijl en boog met een buitengewoon gezichtsvermogen zoals roofvogels. Dat is zo'n subtiele, maar sterke kracht.”
Sommige onderzoekers zijn heel goed in wat ze doen, maar hebben moeite om hun ideeën te delen met de buitenwereld
Volgens de definitie in het boek is een superheld een persoon die heldendaden verricht op een manier zoals een normaal persoon dat nooit zou kunnen. Denk je dat dit ook geldt voor wetenschappers?
“Er zijn veel superhelden die ook wetenschappers zijn, zoals Tony Stark, Bruce Banner en Shuri uit Black Panther. Die personages kunnen inderdaad inspirerend zijn op dezelfde manier zoals wetenschappers. Maar ik denk dat je niet alleen die genialiteit nodig hebt die deze onderzoekers hebben, maar ook de persoonlijkheid, het vermogen om contact te maken en te communiceren met mensen. Als wetenschapper heb ik het altijd moeilijk gevonden om met mensen over mijn werk te praten. Hoe maak ik contact met mensen? Wat is de beste manier om mijn werk aan iemand uit te leggen? Sommige onderzoekers zijn heel goed in wat ze doen, maar hebben moeite om hun ideeën te delen met de buitenwereld.
Overigens, veel mensen die goed onderwijs hebben genoten konden dat alleen maar doen omdat ze de kansen hebben gehad. Gelukkig wordt daar nu iets aan gedaan. Ik zou wetenschappers dus niet als de uitverkorenen willen bestempelen, omdat ze iets doen wat niemand anders kan. Ik denk dat iedereen dat kan als de omstandigheden goed zijn. Soms moet je geluk hebben met waar je geboren bent en wie je kent. Gelukkig zijn er financieringsinstrumenten die mensen kunnen helpen die droom waar te maken en ze misschien te laten veranderen van iemand die als een normaal persoon wordt gezien in iemand die kan innoveren en het verschil kan maken.”
In het boek leg je de wetenschap achter superheldenkrachten uit. Kun je ons een voorbeeld geven?
“Veel van de dingen die superhelden kunnen doen zijn gebaseerd op technologie. Thor verliest bijvoorbeeld zijn oog. En dan in Avengers Infinity War krijgt hij een gloednieuw bionisch oog cadeau dat hij snel in zijn oogkas stopt, en hij krijgt onmiddellijk weer zicht, bijna alsof hij zijn oog nooit verloren had.
Ik vroeg me af wat ervoor nodig zou zijn om zo'n oog te kunnen maken en of zo'n technologie bestaat. Toen ik rond 2020 mijn onderzoek deed, vond ik een artikel over een elektrochemisch oog dat is ontworpen om de fysiologie van het menselijk oog zo goed mogelijk na te bootsen. Zo heeft het dezelfde sensoren als een biologisch oog om licht te detecteren. Het bevat glasvocht, dat zich binnenin het oog bevindt. Het heeft een lens, een pupil en een oogzenuw aan de achterkant van het oog die naar je hersenen loopt.
Ik keek ernaar en dacht: dat is precies de technologie die Thor in de film kreeg. Dat betekent dus dat het al in de film zat voordat de technologie bestond. En wie zegt dat de wetenschappers niet geïnspireerd waren door de film? Want dat gebeurt.”
Het boek is niet alleen voor die-hard superheldenfans en nerds, we denken dat het iedereen aan kan spreken
Wie zou dit boek moeten lezen?
“Ik ben natuurlijk bevooroordeeld omdat ik van het genre hou, maar ik zou zeggen dat het niet alleen voor die-hard superheldenfans en nerds is, we denken dat het iedereen aan kan spreken. Misschien zelfs mensen die twijfelen en denken: zou het iets voor mij zijn? Wil ik daar meer over lezen?
Er is ook een serie op Amazon Prime genaamd The Boys die onderzoekt hoe de wereld eruit zou zien als superhelden echt zouden bestaan. Etienne en ik zijn het er roerend over eens dat de serie fantastisch is en een realistisch beeld geeft van hoe de wereld eruit zou zien met superhelden. Dus als je die serie leuk vindt, is dit boek echt iets voor jou. Als je Marvel leuk vindt, is dit boek iets voor jou. Als je er niets mee hebt en gewoon een iets evenwichtiger beeld van de wereld wilt krijgen en wat meer wilt leren over geschiedenis en wetenschap, dan is dit boek ook iets voor jou.”
Discussie