Dijsselbloem (PvdA) was ooit minister van Financiën. Als voorzitter van de eurogroep was hij verantwoordelijk voor het doorvoeren van forse bezuinigingen in Zuid-Europese landen als Griekenland om uit de eurocrisis te komen. Hij is nu anderhalf jaar burgemeester van Eindhoven. Dijsselbloem ziet een snel groeiende stad en regio, waarin de universiteit een unieke positie vervult. Maar hij is zich bewust van de obstakels die de groei belemmeren. De geboren Eindhovenaar is tevens voorzitter van Brainport voor Elkaar, een samenwerkingsverband van onderwijsinstellingen en het bedrijfsleven met als doel om de sociaalmaatschappelijke problemen in de regio, deels als gevolg van de sterke groei, te beteugelen en ervoor te zorgen dat iedereen kan meeprofiteren van de groeiende economie. 

Hoewel Dijsselbloem is geboren in Eindhoven, groeide hij op in Son. Hij kreeg als tip om een jaar in Wageningen te gaan studeren nadat hij was uitgeloot voor dierengeneeskunde in Utrecht. Hij begon aan de opleiding zoötechniek met het 'romantische idee' dat hij daarmee dieren kon gaan helpen. Dat liep iets anders dan verwacht. "Het ging eigenlijk over hoe je een varken zo kosteneffectief mogelijk kan grootbrengen voor de slacht, dus na zes weken ben ik geswitcht naar landbouweconomie.”

Zo begon de studententijd voor de burgemeester. In de eerste paar jaar speelde die studententijd zich veel af in het café. Alhoewel hij goede herinneringen heeft aan die tijd, had hij een betere balans kunnen aanbrengen. “Achteraf denk ik dat ik veel tijd heb verspild. Aan het begin, maar ook op het eind toen ik juist heel hard ging werken en drie doctorale scripties schreef. Maar zo gaat het leven nou eenmaal, achteraf denk je altijd: dit had efficienter gekund." Zijn advies aan de TU/e studenten is dan ook om het vooral niet op die manier te doen. “Smeer de lol en het harde werken uit.”

Boom town 

Als hij naar de studenten van nu kijkt, ziet Dijsselbloem dan ook graag dat zij de tijd nemen om zich te verbinden met Eindhoven. "Het zou van een enorme meerwaarde zijn als zij zich zouden verhouden tot de stad en onderdeel zouden worden van de gemeenschap." 

Tijdens de introweek feliciteerde Dijsselbloem alle nieuwe studenten al met hun keuze voor de ‘boom town of the Netherlands’. Als tip gaf hij ze mee om niet alleen op de campus te blijven, maar ook de Eindhovense clubs en festivals te bezoeken. 

Volgens Dijsselbloem kunnen studenten die verbinding met de stad op allerlei manieren aangaan, bijvoorbeeld met een bijbaan of door sportwedstrijden, een theatervoorstelling of een concert te bezoeken. “Dat zou ik de studenten ook zeer gunnen. Eindhoven is natuurlijk ook gewoon een vette plek. Ik hoop dat het meedoen in de stad en alles wat die stad te bieden heeft zich nog verder ontwikkelt.” 

Bezuinigingen

Alhoewel de stad en regio flink zullen groeien in de komende jaren, krijgt de universiteit juist te maken met bezuinigingen op onderwijs en wetenschap. Dijsselbloem is daar bezorgd over, omdat er in de landen om Nederland heen juist volop geïnvesteerd wordt in toptechnologieën. Begin dit jaar, bijvoorbeeld, investeerde de VS vijf miljard in de chipindustrie, bovenop eerdere miljarden aan verstevigingen van hun positie op de wereldmarkt. China, inmiddels in de derde fase van hun groeiplan, stak ruim veertig miljard in een investeringsfonds voor de semiconindustrie. 

“Dat zijn gigantische investeringen en dan schaffen wij het Nationaal Groeifonds af. Nederland bezuinigt op de wetenschap en de universiteiten. Daar kan ik oprecht met mijn verstand niet bij. Het is een kapitale blunder. Ik kan het niet anders noemen. Hopelijk zal een volgend kabinet dat recht zetten.” Toch is Dijsselbloem wel positief over het extra geld dat naar innovatiefonds InvestNL gaat. “Dat is belangrijk om nieuwe bedrijven en technologieën te financieren, maar dan moeten we wel leidend zijn op bepaalde technologieën.”

Studenten hoeven volgens Dijsselbloem niets te merken van die bezuinigingen. Zij moeten zich vooral realiseren dat ze een kans krijgen aan een ‘topuniversiteit in een topregio', vindt hij. “De universiteit is natuurlijk gewoon een bron van talent en innovatie voor deze regio. Bedrijven moeten presteren op hun marktsegment. De universiteit is juist een plek waar even los van de dagelijkse druk van aandeelhouderswaarde kan worden nagedacht over allerlei spannende dingen.”

Project Beethoven

Die unieke positie van TU/e in de regio maakt dat de universiteit niet alleen met Haagse bezuinigingen te maken krijgt. In de nadagen van het vorige kabinet sleutelde politiek Den Haag project Beethoven in elkaar. Doel daarvan is om ASML voor Nederland te behouden en de positie van Nederland en Brainport op de wereldwijde chipmarkt te verstevigen. 

Daarvoor is 2,51 miljard euro vrijgemaakt. Een groot deel gaat naar de verbouwing van het treinstation en andere verbeteringen van de infrastructuur in Eindhoven, maar er is ook geld voor onderzoek en onderwijs. Tot 2030 is er een bedrag van 450 miljoen beschikbaar om meer mensen op te leiden voor de chipsector. Daarna is er jaarlijks nog 80 miljoen gereserveerd. Van die 450 miljoen is 275 miljoen bestemd voor de TU/e, Fontys (HBO) en Summa (MBO). Een deel van de financiële impuls gaat naar Groningen, Delft en Twente om daar ook een boost te geven aan chiptechnologie. TU/e wil met de investering onder andere het aantal semicononderzoekers met zevenhonderd gaan verdubbelen. 

“Het is van regionaal en nationaal belang om een van de meest succesvolle bedrijven in Europa hier te houden", zegt Dijsselbloem, doelend op bedrijven als NXP, ASML en hun keten aan toeleveranciers in de maakindustrie, waar een groot deel van de TU/e studenten uiteindelijk een baan zal vinden. "Maar dat betekent wel een enorme uitdaging voor stad en regio.”

Uitdagingen 

Twee van die uitdagingen voor de regio zijn infrastructuur en mobiliteit. Vanuit project Beethoven wordt daar 1,06 miljard voor vrijgemaakt. Het grootste deel zal dus besteed worden aan het verbeteren van het station, zodat er meer ruimte is voor internationale treinen en snelbussen. Ook de wegen en fietspaden worden verbreed en er komt meer ruimte voor woningbouw. Deze investering komt bovenop een eerdere investering van het rijk en Brainport van 1,6 miljard.

Een andere grote uitdaging, die de regionale groei met zich meebrengt, is de woningnood. Het gebrek aan woonruimte in de regio zal de komende jaren eerder toe dan af nemen, denkt Dijsselbloem. “Op dit moment bouwen we langzamer dan onze economie groeit, maar we werken er hard aan. Zo hebben we een fors bedrag als extra subsidie op woningbouw voor de hele regio.”

Het eerlijke verhaal is volgens Dijsselbloem daarbij wel dat er in de toekomst ook meer woningen moet worden bijgebouwd in de regio om Brainport heen. “Dus die toekomstige ingenieur zal misschien een huis vinden in Noord-Limburg of in de buurt van Tilburg of misschien zelfs over de grens in Vlaanderen.”

Dijsselbloem vindt dat de regio ook meer moet doen voor internationale studenten. “Ik geloof dat nu zestig procent van de internationals die hier afstuderen in Nederland blijft. En de meeste blijven in deze regio, die gaan zo aan het werk. Dan is het ook onze gezamenlijke verantwoordelijkheid als regio ervoor te zorgen dat ze Nederlands leren en huisvesting kunnen krijgen.”

Jong talent

De groei van de regio brengt ook uitdagingen met zich mee voor de TU/e zelf. Een belangrijke daarvan is het aantrekken van jong talent. Daarin mag de universiteit een stap extra zetten, vindt Dijsselbloem. “We praten daar al heel veel over met elkaar en doen een hoop, maar feitelijk gaan de cijfers achteruit.”

Volgens het laatste rapport van de Monitor Techniekpact is het aandeel jongeren dat instroomt op een technische opleiding de laatste jaren iets aan het dalen. Zo stroomden in ’21-’22 in het wetenschappelijk onderwijs 27.146 bètatechniekstudenten in. Twee jaar later waren dat er 25.771. Slechts een deel van deze daling kan verklaard worden door het lagere aantal studenten dat doorstroomde naar het hoger onderwijs.

“De aansluiting tussen het mbo, hbo en de universiteit moet daarom sterker worden”, vindt Dijsselbloem. Ook om studenten meer ontwikkelingskansen te bieden. “Door goed te kijken naar waarom het aantal jongeren dat voor techniek kiest daalt, ondanks alle initiatieven, campagnes en promoties, al dat geld dat we erin stoppen. Dat vind ik de grootste opdracht van de universiteit, samen met de regiopartners.”

Samenwerking

Daarbij is het een groot geluk dat TU/e in de Brainportregio staat, vindt Dijsselbloem. “De Brainport draait op talent. We hebben hele grote bedrijven als ASML en NXP die veel samenwerken met de universiteit en ook heel zwaar in onderzoeksfaciliteiten investeren.” Onlangs investeerde ASML ruim 80 miljoen euro in de samenwerking met de universiteit, deels bestemd voor een clean room op de campus. “Goddank staat de TU/e in de Brainport. Dat is zowel heel fijn voor de universiteit als voor de Brainport.”