Waar mensen misschien toch het eerst aan denken bij rituelen en tradities op een universiteit is de ceremoniële kledij. De toga en baret die gereserveerd zijn voor hoogleraren vallen natuurlijk gewoon erg op. En dat is ook de bedoeling. Joep Huiskamp, beleidsmedewerker en adviseur van het College van Bestuur, weet veel over de geschiedenis van de universiteit: “De ceremoniële gebaren en tradities rond de universiteit vinden hun oorsprong in middeleeuwen. Iemand die zo’n toga draagt, geeft daarmee aan dat hij of zij een bepaalde positie inneemt: hij wordt gevolgd. Dat was en is de essentie van de universiteit: studenten volgden iemand die heel veel weet van bepaald onderwerp. Dat idee lijkt nog altijd heel erg op de hiërarchie in de kerk en in kloosters. En als je eenmaal zo’n ding aan hebt, gebeurt er iets. Dat voelt de togadrager. Die uitstraling markeert echt een moment.”

Toga

Als je de professorstitel bereikt, word je geacht een toga te kopen en die te dragen bij speciale academische gelegenheden. “Er zijn leentoga’s beschikbaar, totdat nieuwe professoren er eentje hebben laten maken”, weet Maartje Mulder, coördinator bij het Bureau Promoties. “Professoren mogen die toga alleen tijdelijk lenen, want het College van Bestuur wil dat de professor er een voor zichzelf laat maken. De leentoga’s zijn vaak gedoneerde toga’s van overleden hoogleraren.” George Pisa & Zn maakt de toga’s voor de TU/e. Bijna duizend euro kost zo’n zwart gewaad. Dat is dan wel inclusief baret en compleet op maat gemaakt.

Het dragen van de toga komt wel met enige verantwoordelijkheid: je kunt niet op sneakers verschijnen, erkent ook Mulder. “Bij promoties gelden bepaalde kledingprotocollen om inderdaad het risico van spijkerbroek en gympen te voorkomen. Voor hoogleraren is dat toga, baret, witte blouse of wit overhemd met grijze stropdas, donker kostuum en zwarte schoenen. Maar ook voor ‘niet-hoogleraren’ is er een code: donker kostuum of jacquet, witte blouse of wit overhemd, met stropdas en zwarte schoenen. De pedel dient toga, baret, grijze stropdas en zwarte schoenen te dragen. Promovendi en paranimfen moeten een rokkostuum of donker kostuum aan met witte blouse en zwarte schoenen.” In de kelder van het Auditorium is de togakamer gevestigd, een plek waar al die toga’s worden opgeslagen. Daar kan men zich omkleden voor de ceremonie. Je behoudt in principe je eerste toga van je beëdiging tot professor, ook als je nadien verandert van universiteit. Dat verklaart waarom je op foto’s soms verschillende toga’s bij elkaar ziet, ook al werken alle betreffende hoogleraren aan de TU/e.

Op de foto's hieronder promoties door de jaren heen:

Introweek

De introductie is een traditie die volgens ons weinig uitleg behoeft: elke student is bekend met dit fenomeen. Maar binnen de intro zijn wel veel tradities die vaak lang terug gaan binnen onze universiteit en/of het studentenleven. Zoals bijvoorbeeld het werven door verenigingen langs het Limbopad, het brassen van spullen of het adje trekken. Eeuwenoude tradities zijn studenten sowieso niet vreemd, neem een initiatieritueel als de ontgroening.

“Antropologen bestuderen de rituelen van gemeenschappen om zicht te krijgen op datgene wat van essentieel belang is”, zo duidt Huiskamp de functie van rituelen aan de universiteit. “Rituelen gelden als de weerspiegeling van belangrijke waarden en ongeschreven regels. Ze zijn markeringspunten in het sociale bestaan. Rituelen bestaan vaak uit een serie waarneembare handelingen, die zichtbaar en hoorbaar worden uitgevoerd in aanwezigheid van een verzameling leden van een gemeenschap. Ze volgen een vaste volgorde, met een duidelijk begin- en eindpunt. Een ritueel, kortom, schept orde in een chaotische wereld.”

Nieuwe tradities

Naast de vele oude tradities, komen er ook nieuwe. Neem MomenTUm, waarbij men à la Amerika in toga en afstudeerbaret over de catwalk komt. En denk aan Alumni Avenue, de wall of fame waar alle afgestudeerden hun naam in het glas mogen graveren. Dat loopt overigens aardig storm, dus het is alvast nadenken waar de volgende ruiten beschikbaar kunnen worden gesteld voor het graveren.

Veel oude tradities op de universiteit stammen uit de middeleeuwen waarbij de toga en baret echt verdiend moeten worden. Maar hoe zit dat dan met MomenTUm? De studenten hebben nog lang geen toga en baret verdiend, maar mogen die dan wel al dragen? “Zie het als een invented tradition”, zegt Huiskamp. “In het leven geroepen om de bachelors van dat jaar in het zonnetje te zetten en gebaseerd op wat Amerikaanse universiteiten doen. Is een traditie van achthonderd jaar geleden beter dan een nieuwe? Dat is de vraag. Voor studenten maakt het niet uit, het is er gewoon. Ieder jaar komt er weer een nieuwe batch studenten binnen en die horen over MomenTUm en voor hen hoort er gewoon bij, net als de rest van de rituelen.”