Brexit: “Ik vrees dat ik mijn master hier niet kan afmaken”
De TU/e ondervindt als instantie weinig gevolgen van de Brexit, maar dat geldt niet voor de Britse studenten en medewerkers die hier verblijven. Zij maken zich zorgen. Loopt het collegegeldtarief straks niet enorm op? Moeten ze een visum regelen, en hoe vergaat het hun familie en vrienden? “Ik vrees dat ik mijn master hier niet kan afmaken.”
Fenella Kwong, masterstudent Human Technology Interaction, voelde opluchting toen de brief van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) vorige maand bij haar op de deurmat viel. En datzelfde gevoel moeten ook andere Britten hebben gehad die dezelfde post kregen. De strekking daarvan: in elk geval tot halverwege 2020 kunnen ze onder dezelfde voorwaarden in ons land verblijven - ook in het geval van een harde Brexit. Dat betekent onder meer dat studenten het instellingstarief blijven betalen en niet het veel hogere collegegeldtarief dat voor studenten van buiten de EU geldt. En een werkgever hoeft voorlopig geen verblijfsvergunningen te regelen.
Dit neemt niet weg dat veel Britten lang in onzekerheid verkeerden en nog altijd niet weten waarmee ze op de lange termijn rekening moeten houden. Het eerste punt van zorg voor Fenella Kwong, die zowel de Australische als Britse nationaliteit heeft, was of ze haar studie hier zou kunnen afmaken - en evenveel collegegeld zou moeten betalen. Maar ook: “Volgend semester begin ik met mijn afstudeerproject, en dan denk ik: ‘moet ik voor een meer Brits onderwerp gaan, voor het geval ik vanuit het Verenigd Koninkrijk moet werken? Of moet ik voor een onderwerp gaan dat ik misschien niet interessant vind, maar waarmee ik wel op tijd afstudeer?’ En voor de lange termijn verwacht ik dat het leven in Groot-Brittannië duurder wordt, maar het zal nog wel enkele jaren duren voordat dat effect duidelijk is.”
Gevraagd naar haar mening over de Brexit kan Kwong kort maar krachtig zijn: “Ik kan alleen maar zeggen: ‘You can't have your cake and eat it’ - oftewel het is kiezen of delen. Die roep om meer referenda vind ik echt nonsens, wat betekent democratie dan nog?”
"De uitkomst van de Brexit is cruciaal voor me"
Voor Jackie Edwards, bijna afgestudeerd bij Industrial Design, is de uitkomst van de Brexit nogal 'cruciaal'. Ze is geboren en opgegroeid in de Verenigde Staten, maar heeft ook de Britse nationaliteit. Via haar Britse paspoort studeert ze in Nederland.
“Ik heb geen visum op mijn Amerikaanse paspoort, en weet niet of ik dat nodig heb als ik op zoek ga naar een baan.” Edwards heeft haar studie als het goed is voor 29 maart afgerond en doet haar best om op de hoogte te blijven, zodat ze meteen kan handelen en het nodige papierwerk in gang kan zetten. “Ik moet voor sollicitatiegesprekken het antwoord helder hebben op de vraag of ik een visum nodig heb als ik in dienst treed. Ik weet dat sommige bedrijven je niet eens willen hebben als je een visum nodig hebt. Ik probeer alleen de officiële berichten te lezen, anders wordt het echt te verwarrend.”
Ruzies
Jackie’s familie vermijdt het gespreksonderwerp. “Het veroorzaakt ruzies, dus we beginnen er maar niet meer over. De meesten stemden voor blijven bij de EU, maar één persoon koos voor ‘vertrekken’ en dat heeft wat commotie teweeggebracht. Ik heb het er wel met vrienden over, en ik heb veel hulp gekregen van de moeder van een van hen die bij de IND werkt. En soms kan ik ook wel lachen om de hele situatie, laatst nog met mijn projectcoach en een promovendus. Ik heb hen gezegd dat ik hier nog maar een tijdje blijf, omdat het zowel in de UK als in de VS nu a bit of a mess is.”
"Ik ben ongerust over mijn familie en vrienden"
Eilis Kinsella is derdejaars student Industrial Design en is blij dat ze ook de Ierse nationaliteit heeft. Ze is in het Verenigd Koninkrijk opgegroeid, maar heeft haar Britse paspoort - toen dat in 2016 verliep - bewust ingewisseld voor het Ierse. “Ik wilde de mogelijke gevolgen van de Brexit vermijden terwijl ik in Nederland woonde.”
Daarmee zijn haar zorgen nog niet verdwenen. “Ik ben ongerust over mijn familie en vrienden die in Engeland leven en geen andere nationaliteiten hebben. En ik maak me er zorgen over hoe het zal zijn als ik na mijn studie terug naar de UK wil verhuizen. Zou het niet beter zijn als ik op het vasteland van Europa blijf?"
Kinsella praat regelmatig over dit onderwerp met haar familie. “We zijn allemaal teleurgesteld en onzeker over wat de toekomst ons en ons land zal brengen. Ik heb een Britse huisgenoot hier in Eindhoven die voor de Brexit stemde en ik bespreek met hem waarom hij dat heeft gedaan, wat hij denkt dat er gaat gebeuren en of hij spijt van zijn stem heeft. Ik vind dat de informatievoorziening voor het eerste referendum niet goed was, ik zou graag nog een tweede referendum hebben waarbij de gevolgen duidelijker in kaart zijn gebracht.”
"De Brexit is belachelijk"
Kayla Fenwick is derdejaars bachelorstudent Industrial Design en is geboren en getogen in Canada, maar omdat haar ouders in het Verenigd Koninkrijk zijn geboren, heeft ze ook die nationaliteit. “Ik maak me er zorgen over dat mijn collegegeld door de Brexit zo hoog wordt dat ik het niet meer kan betalen."
"Mijn bachelor afmaken gaat wel lukken, maar ik ben wel bezorgd of ik mijn master ga halen. En als het niet tot een deal komt, maak ik me zorgen om mijn verblijfsvergunning. Ik hoop dat het niet zover komt, maar op dit moment is er veel onzekerheid.”
Nieuw referendum
Fenwick vindt de Brexit ‘belachelijk’ en vindt dat het vermeden had kunnen en moeten worden. “Ik vind dat het sowieso niet moet doorgaan, op wat voor manier dan ook. Theresa May zou een nieuw referendum moeten uitschrijven en de Britten zouden moeten stemmen voor het blijven in de EU. Dat komt misschien wel op mensen over alsof je hun vertrouwen schendt, maar ik vind dat de feiten eerder nog onvoldoende duidelijk waren. Ik heb zelf niet mogen stemmen omdat ik er niet heb gewoond, maar het raakt me net zo veel.”
Ze probeert zich er niet te druk om te maken, al valt dat niet altijd mee. “Ik praat er soms met mijn familie en vrienden over, maar het is niet mijn favoriete gespreksonderwerp.”
Volgens Education and Student Affairs studeren momenteel 28 studenten met de Britse nationaliteit aan de TU/e. Directeur Patrick Groothuis laat weten blij te zijn dat er inmiddels iets meer duidelijkheid over dit onderwerp is gekomen. Hij doelt daarbij op de recente kamerbrief van de minister van Buitenlandse Zaken, waarin staat dat Britse studenten die hier zijn tot in 2020 onder dezelfde voorwaarden kunnen blijven studeren. “Voor zover bij ons bekend is het de insteek van het ministerie dat studenten uit het Verenigd Koninkrijk die voor ‘datum Brexit’ bij ons stonden ingeschreven, hun opleiding onder de oude condities mogen afronden. Nieuwe studenten of studenten die een nieuwe opleiding starten, vallen niet onder de overgangsregeling en moeten een hoger collegegeldtarief betalen."
De wereld van Brexit blijft in beweging
De wereld van Brexit blijft echter in beweging, zo bemerkt ook Groothuis: "Via de VSNU (de koepel van Nederlandse universiteiten, red.) kregen we vorige week nog nadere toelichting op de kamerbrief van januari. Daaruit blijkt dat als een Britse bachelorstudent voor 'datum Brexit' bij ons studeert, de student ook de master bij ons mag volgen onder de oude voorwaarden.”
Uitwisseling en stage
Volgens de Dienst Personeel en Organisatie (DPO) werken nu 32 Britten bij de TU/e. Willem van Hoorn, adviseur internationalisering, laat weten dat er bij hem noch bij collega’s verontrustende reacties van TU/e’ers over dit onderwerp zijn binnengekomen.
Een andere doelgroep die kan worden ‘geraakt’ op het moment dat het Verenigd Koninkrijk zich afsplitst van de Europese Unie, zijn Nederlandse TU/e-studenten die erheen gaan voor hun studie of stage. Petri van de Vorst, medewerker International Office bij ESA: “Er gaan nog steeds TU/e-studenten voor uitwisseling en stage naar de UK, naar zowel universiteiten als bedrijven. Ik zie vooralsnog geen verandering in de aantallen. Tijdens een internationale bijeenkomst heb ik een sessie bijgewoond over uitwisseling met de UK na invoering van de Brexit. Daarbij werd aangegeven dat er diverse scenario’s klaarliggen, maar dat eigenlijk niemand weet wat er gaat gebeuren.”
TU/e-student Hanneke Crielaard, die voor haar stage in het Engelse Southampton verblijft, twijfelde van tevoren niet over haar bestemming. “Ik heb vooraf een beetje uitgezocht of het gevolgen voor mij als student zou hebben, maar niemand wist daar het antwoord op. Als je niet van onzekerheid houdt, is dat niks, maar ik had er wel vertrouwen in dat het goed zou komen. Als hier net na de Brexit dingen minder geregeld zijn, zie ik dat dan wel weer en is dat ook weer een ervaring op zich. Bovendien is mijn stage opgedeeld in drie maanden in Engeland en drie maanden in Nederland. In het ergste geval kan ik altijd het deel in Nederland verlengen.” Ze ziet om zich heen dat de Britten meer bezig zijn met ‘het leven van alledag’ dan met de Brexit. Wel opvallend: “Ik heb internationals gesproken die de UK juist rond deze tijd wilden bezoeken, om te zien hoe het er aan toe zou gaan.”
Samenwerking vanuit de TU/e
Wat betekent een Brexit eigenlijk voor de samenwerking van onze universiteit met Britse partijen? De TU/e zit, net als de meeste andere universiteiten, in consortia waar ook Britse instituten in zitten. Gerard Verschuren, Head Research Support Office bij het Innovation Lab, laat weten dat onderzoekers aan onze universiteit hem vaker hebben gevraagd welke gevolgen de Brexit voor die samenwerkingsverbanden zal hebben.
“Ik verwijs hen dan naar het officiële standpunt van de Britse regering en dat houdt in dat als de Brexit er komt, de Britse overheid garandeert dat het geld dat niet meer uit Brussel komt door hen wordt betaald. Ik denk dat de gevolgen dan ook wel meevallen. Britse partners zullen er niet zomaar uitstappen en als dat gebeurt, is dat ook geen onoverkomelijk probleem."
"Wat ik al wel zo’n twee jaar merk, is dat als het gaat om nieuwe proposals er twijfel is om partners uit de UK te laten deelnemen. En dat er ook de gedachte is: ‘We laten de coördinatie maar niet aan hen over’.” Verschuren schat in dat onze universiteit in ‘enkele tientallen projecten en consortia’ zit waar ook Britten in zitten, en dat is niet meer of minder dan andere Nederlandse universiteiten. “We moeten opnieuw naar de mogelijke gevolgen kijken als er een nieuwe fase aanbreekt.”
De Brexit raakt ons wel, maar niet heftig
Het College van Bestuur heeft de mogelijke impact van de Brexit ook in het vizier, maar het staat niet hoog op de agenda, zo laat collegevoorzitter Jan Mengelers weten. Puur omdat de gevolgen hoogstwaarschijnlijk beperkt blijven, en hij er weinig signalen binnen de universiteit over heeft opgevangen. “Het raakt ons wel, maar niet heftig. Ook vanuit de VSNU is er wel enige aandacht voor, maar niet enorm veel. De universiteiten zitten in elk geval op één lijn, en het is fijn dat de Nederlandse overheid nu voor redelijke regelingen heeft gezorgd.”
De TU/e heeft in elk geval geen plannen om vergaande samenwerkingen met Britse universiteiten aan te gaan, zo stelt Mengelers. “Zoals Maastricht met York heeft gedaan zit bij ons niet in de pijplijn.” Onlangs werd bekend dat de universiteit van Maastricht en die in het Britse York intensief gaan samenwerken. Ze investeren de komende drie jaar ruim drie miljoen euro in gezamenlijke onderzoeksprogramma’s en postacademisch onderwijs.
Kansen
Waar Mengelers wel op hoopt, is dat het Londense Imperial College zich aansluit bij EuroTech - een samenwerkingsverband tussen de TU/e en enkele andere Europese universiteiten. “We hebben ze eerder gevraagd en zij wilden destijds niet. Wie weet zien ze er na de Brexit wel de voordelen van in.” De collegevoorzitter ziet ook nog kansen voor het aantrekken van wetenschappers. “Ik denk dan aan buitenlandse onderzoekers in de UK die zich daar niet meer thuis voelen, onrust voelen, en er weg willen.”
Het blijft nog even koffiedik kijken naar de uiteindelijke effecten van de Brexit, maar één ding is zeker: meer duidelijkheid zal voor veel mensen al een hoop helpen. Niet iedereen zal in elk geval dezelfde mogelijkheid hebben als studenten met een dubbele nationaliteit. Fenella Kwong: “Als het misgaat, kan ik altijd nog naar Australië gaan.”
Recht op verblijf, studie en werk in Nederland
Het Nederlands kabinet heeft een overgangsperiode van vijftien maanden voorgesteld vanaf de datum van de terugtrekking van het Verenigd Koninkrijk uit de EU. Tijdens deze overgangsperiode behouden Britten die voor de terugtrekking van het VK uit de EU rechtmatig in Nederland verblijven hun rechten op verblijf, studie en werk in Nederland. Dit geldt ook voor familieleden van Britse burgers die zelf geen EU-nationaliteit hebben.
Collegegeld en studiefinanciering
De minister van Buitenlandse Zaken heeft onlangs aan de Tweede Kamer laten weten dat ‘het kabinet voornemens is om ervoor te zorgen dat alle Britse burgers die op de datum van de terugtrekking van het VK uit de EU in Nederland woonachtig zijn, tegen dezelfde voorwaarden kunnen (blijven) studeren als andere EU-burgers.
Dit betekent dat voor VK-burgers die reeds in Nederland zijn, het wettelijk collegegeld blijft gelden en dat zij het recht op studiefinanciering behouden indien ook aan de overige voorwaarden voor EU-burgers wordt voldaan.’ Britse studenten die ná de Brexit naar Nederland komen, worden in het geval van een ‘no-deal’ gezien als burgers van buiten de Europese Economische Ruimte. Ze betalen dan het hogere collegegeld en ontvangen geen studiefinanciering.
Verblijfsvergunning
Britten in Nederland hebben inmiddels een brief over het no-deal-scenario ontvangen van de Immigratie- en Naturalisatiedienst. Die brieven verschillen, afhankelijk van hun situatie; wel een permanente verblijfsvergunning of geen permanente verblijfsvergunning. Britten uit beide situaties kunnen vooralsnog blijven, maar in het laatste geval alleen gedurende de afgesproken overgangsperiode (tot 1 juli 2020).
Erasmus-programma
Deelnemers aan het programma Erasmus+ die op 29 maart a.s. in het Verenigd Koninkrijk zijn, kunnen hun uitwisseling voltooien en houden de rest van hun verblijf recht op financiële steun. Dat heeft de Europese Commissie onlangs bekendgemaakt. Ook deelnemers uit het Verenigd Koninkrijk die in een van de 27 EU-landen verblijven, kunnen hun studie, stage of uitwisseling afmaken.
Europese wetenschapsprogramma's
De Britse premier Theresa May heeft aangegeven dat het Verenigd Koninkrijk graag mee blijft doen aan de Europese wetenschapsprogramma’s, zoals Horizon2020, maar dat hangt ook af van de kosten en van de invloed die het VK nog op dat programma kan uitoefenen. Tot eind 2020 blijft het Verenigd Koninkrijk sowieso nog in Horizon2020, maar het is nog niet bekend wat daarna gebeurt.
Discussie